Levenswerk gebundeld: één droom vervuld, maar talloze blijven onbereikbaar
Met het boek Africa together brengt natuurfotograaf Adri de Visser een hommage aan de Afrikaanse natuur. Het is zijn levenswerk geworden. De fotograaf werd in Nairobi tijdens een overval beschoten. Een schampschot, drie kogels in zijn buik, een kogel in zijn oog en een in zijn nekwervel hebben zijn leven en dat van zijn vrouw Regine drastisch veranderd. Een dwarslaesie en zeer beperkt zicht is het resultaat. Fotograferen is onmogelijk. Het maakt zijn dromen als fotograaf waarschijnlijk voorgoed onbereikbaar.
“Ik ben altijd hobbyfotograaf geweest,”vertelt De Visser. “Ik heb het fotograferen mezelf aangeleerd, onder andere door veel naar werk van anderen te kijken. Gaandeweg ben ik me steeds meer gaan ontwikkelen.” Het fotograferen is een hobby. De Visser heeft samen met zijn vrouw een eigen zaak. Ze werken hard in de zomer en dat maakt het mogelijk om in de winter op avontuur te gaan. Vaak gaat de reis naar Afrika. Het begint met een reis van een maand. Naarmate de jaren vorderen wordt de reis steeds langer.
“Met de foto’s deed ik eigenlijk niets. Ik was lid van een fotoclub in Apeldoorn, had een eigen website en mijn foto’s stonden op Flickr. Daarnaast won ik wel eens een prijs. Dan was ik super trots. Maar eigenlijk vond ik het niveau van mijn foto’s niet goed genoeg om er verder iets mee te doen. Bovendien hoorde ik van andere fotografen dat ze nauwelijks iets verdienden met hun foto’s. Ik vond het dus prima om het als hobby naast mijn werk te doen.”
In 2012 komt er interesse voor zijn foto’s. “Ik had een foto gemaakt van een leeuwin met een kob-jong, een soort antilope. De leeuwin probeert het beestje eerst weg te jagen, maar als dat niet lukt, neemt haar moederinstinct het over: ze ‘adopteert’ het jong. De foto werd door verschillende kranten overgenomen, zoals de Daily Mirror en de New York Times. Ook was de foto overal op internet te zien.” De Visser wordt vervolgens benaderd om foto’s te leveren voor een stockfotografie bedrijf. Hij houdt in eerste instantie de boot een beetje af, maar het bedrijf houdt vol. Uiteindelijk besluit De Visser een contract aan te gaan. Dit is vlak voor een volgende reis naar Afrika gepland staat.
Op 15 oktober vertrekken De Visser en zijn vrouw naar Afrika. Een maand later slaat het noodlot toe. De Visser wordt overvallen op een camping en wordt daarbij door zes kogels geraakt. Hij overleeft de aanval, maar betaalt daarvoor een hoge prijs. Hij raakt het zicht in zijn enige goede oog kwijt en heeft een dwarslaesie. Zijn andere oog is in zijn jeugd bij een ongeval beschadigd geraakt. Met dat oog ziet hij enkel contouren. Er volgt een lange tijd van ziekenhuisbezoeken en revalidatie. Tijdens zijn revalidatie wordt De Visser door vriend en uitgever Jan Vermeer gevraagd of hij een fotoboek van zijn reizen naar Afrika wil uitgeven. “Jan heeft eerder een portfolio van mij geplaatst in zijn natuurblad (Natuurfoto Passie, red.). Maar ik wilde niet dat hij uit medelijden een boek ging uitgeven. Dat heb ik hem ook gezegd: als je dit wilt omdat je me zielig vindt, dan moet je het niet doen.”
Het fotoboek Africa together is het resultaat. De aandacht voor het boek is overweldigend. “Het is net een rollercoaster. Ik ben met Regine gefilmd voor het programma De Wandeling, Hart van Nederland kwam op bezoek en we zijn bij Humberto Tan geweest. Ook is er een expositie in het Stadsmuseum in Harderwijk. Met de boekverkoop gaat het goed: in twee weken zijn 2400 exemplaren verkocht. En bij de expositie zijn zes foto’s verkocht.”
Mooi, dat succes. Maar komt het niet een beetje laat? “Het is natuurlijk wel een beetje wrang. Toen ik nog kon fotograferen was er geen interesse. Toen waren mijn foto’s niet goed genoeg. Nu is er een boek en tentoonstelling.”
De Visser zal waarschijnlijk nooit meer fotograferen. “Maar dat is niet het enige wat ik niet meer kan. Ik kan niet meer werken, mijn vrouw niet meer omhelzen, niet meer internetten, niet met mijn vrouw in hetzelfde bed slapen.”
En dat betekent dat De Visser zijn beste foto al gemaakt heeft. “Als fotograaf streef je altijd naar een nog beter plaatje. De kick van een geslaagde foto duurt maar kort. Als je dezelfde foto bijvoorbeeld ’s avonds nog eens bekijkt, zie je altijd wel wat om aan te merken. Maar goed, ik heb mijn beste foto dus al gemaakt. Mijn fotospullen heb ik inmiddels verkocht.”
De beste foto van De Visser is verassend genoeg geen wild dier op de Afrikaanse savanne, maar een chimpansee in gevangenschap. “De chimpansee heeft een gelatenheid in zijn ogen, het dier is gebroken. De donkere achtergrond, de omkadering van tralies, de hand van de chimp op de tralies en die ogen, dat maken het mijn beste foto. Er spreekt zoveel uit het beeld.” Een vriend vergeleek de fotograaf laatst met de chimpansee op de foto. “Dat is misschien wel zo, daar kan ik niet over oordelen. Maar het blijft een goede foto.”
De Visser zag in elk dier een uitdaging om deze te fotograferen. “Van vogel tot olifant, mijn doel was om het dier zo goed mogelijk op de foto te krijgen. Sommige dieren zijn wel makkelijker om te fotograferen dan anderen. Een leeuw, luipaard of cheeta, die zijn aaibaar, fotogeniek. Hun bewegingen zijn sierlijk en ze zien er mooi uit. Wrattenzwijnen en neushoorns, die vond ik wel lastig. Neushoorns hebben maar één houding en kleine ogen. Bijna onmogelijk om daar oogcontact mee te maken.”
Favoriet was de Afrikaanse wilde hond. “Ze zijn niet alleen heel mooi, maar ik houd ook van hun gedrag. Ik heb een week lang een familie gevolgd. Ze zijn leuk en heel sociaal onder elkaar. Ze leven in groepen. Maar één vrouwtje in de groep krijgt jongen. Deze worden door de hele groep verzorgd. De jongen verblijven in een hol onder de grond. Tijdens de jacht kunnen de honden wel zo’n veertig kilometer afleggen. Als een prooi wordt gevangen,rennen de dieren na het eten terug naar het hol en geven dan voedsel voor de jongen op. Heel bijzonder.”
De Visser vertelt vol passie over de Afrikaanse natuur. “Toen het ongeluk in Nairobi gebeurde waren we ons eigenlijk aan het klaarmaken om door te reizen naar Ethiopië. Daar wilde ik foto’s maken van gelada apen, verwant aan de bavianen. Dat was ik al jaren van plan.” De Visser zat vol ideeën voor reizen en foto’s die hij nog wilde maken. “De sneeuwpanter stond hoog op mijn lijstje. Die is heel zeldzaam en komt hoog in de bergen bij India en Pakistan voor. Dat zijn niet echt toegankelijke gebieden en het was daar lange tijd onrustig. Ik wist dus dat het onwaarschijnlijk was dat ik de sneeuwpanter zou vastleggen. Onlangs vertelde een kennis dat het hem was gelukt om op een enorme afstand een foto van het dier te maken. Het gebied is nu wat rustiger en qua apparatuur is er steeds meer mogelijk.”
Interview met Adri de Visser, december 2014, PF Magazine
Adri de Visser is onlangs overleden. In 2014 mocht ik hem interviewen voor PF. Een avonturier in hart en nieren die noodgedwongen zijn leven anders moest inrichten.